venres, 30 de setembro de 2016

Oración da brétema

Na miña sementeira azul de ritos celtas
vou decote rezando paseniño,
sen verbas pegureiras,
e rezo por todos os intres
de choivas namoradas
e paxariños mortos.
A brétema -só miña-
coa súa plenitude mareira
de desterros
éncheme de tenrura nesta morte
de saloucos melancólicos e loitos.
Con todo o abalamento de mortes
e aquelarres
vou coa dúbida da brétema dereitas
no pétalo escoante deste aceiro
-ilusiós nacidas no prego-
que fai multiplicar a miña fe.
En todos os consellos
férenme as brétemas o peito.
Brétema que eu muíño lentamente
rezándolle un prego culpábel
de todos os abrentes
e das historias tolas
perfiadas nas penumbras dun regueiro
que me olla detrás duns anteollos
afumados cecais de silencios e lembranzas.

Muiñeiro de brétemas (1950)

xoves, 29 de setembro de 2016

Elexía polos outonos que pasaron

O Outono é unicamente quen nos dá
lucidez, equilibrio e perfección.
Un acende o seu ser e purifica
os seus sentidos longamente
para poder recibir ao Outono
con cortesía, decoro e dignidade.
A única certeza e toda a riqueza
que a vida pode poñer, nas nosas
rudes maos menesterosas, é
o ouro e os matices infindos
cos que salouca e morre cada outono.

As lúcidas lúas do Outono (1988)

mércores, 28 de setembro de 2016

As horas

¿De que lugar veñen as horas?
O seu corpo está feito
de luz, de aire e nada.
Foxen por descoñecidos
e irreais camiños cara
a un alén de néboa e auga.
Nunca nos foi dado ollar
o seu corpo translúcido
e invisíbel. Nin tocarlle,
lixalo co noso calor humano
e co noso suor perecedoiro.
Adiviñamos e intuímos que,
se puidésemos ollar a face
núa dunha hora, un non era
quen de resistir a súa
pureza fría. E morreríamos.

Oráculos para cavaliños do demo (1986)


martes, 27 de setembro de 2016

A colonia


A colonia é unha nación
con riqueza e con cultura
na que o colonizador
emprega sempre mao dura.

A colonia é unha nación
con cultura e con riqueza
á que o colonizador
ten sumida na pobreza.

A colonia é unha nación
ofendida e humillada
á que o colonizador
ten muda e asoballada.

A colonia é unha nación
humillada e ofendida
á que o colonizador
ten atada e oprimida.



A colonia é unha nación
que vai perdendo a conciencia.
¡Desfailla o colonizador
pola propia comenencia!

A colonia é unha nación
que se autoodia a si misma.
¡O que lle impón a metrópole
trae un divino carisma...!

Cavila, neno, e resposta
a esta pregunta, sen máis:
-¿É Galiza nación ceibe
ou é colonia, cecais...?

As rúas do vento ceibe (1979)


luns, 26 de setembro de 2016

Canto á Liberdade


Liberdade,
claridade,
lumieira
que levo erguida
para alumar
e guiar
a miña vida.
Segredo
que gardo con medo,
amor, teimosía
temendo que un día
o seu ben
me sexa roubado,
asasinado
por alguén.

Liberdade,
dura intimidade,
clandestinidade
que, se sae á vida,
é destruída,
esmagada,
borrada
polo despotismo,
o fanatismo,
a intolerancia,
a ignorancia.





Liberdade:
gárdoche fidelidade,
lealtade.
Lume novo
que aqueza ao noso pobo.
Cantar,
paixón
que levo a agromar
no corazón.
Soño belido
endexamais cumprido
ou conquerido.

¿Cando serás verdade,
ouh Liberdade...?

Cantos rodados para alleados e colonizados (1974)

domingo, 25 de setembro de 2016

Mapa de Galiza


Un gran mapa de Galiza
pintei con moita ilusión.
¡Un mapa de miña terra,
terra da miña nación!

A unha grandísima estrela
é Galiza semellante,
¡Estrela de moitas puntas
ou un luceiro xigante!

As puntas marcan os rumos
dos máis diversos roteiros
que seguen os emigrantes
deixando pobos baleiros.

Pintei os mares de mouro
e enchín de melancolías
¡o verde das carballeiras
e o tenro engado das rías!


E púxenlle aos nosos montes
o seu color natural:
¡Manzaneda, Pía Paxaro,
Serra do Faro e Xistral...!

Nas bisbarra debuxei
unha fonda soedá:
¡Bergantiños, o Caurel,
o Ribeiro, a Terra Chá...!

E cruzando a nosa Terra
tal unha banda, o Pai Miño.
¡Banda da nosa bandeira,
guía do noso destiño...!

As rúas do vento ceibe (1979)



sábado, 24 de setembro de 2016

Cantiga pra andar pola Terra Chá (fragmento)

[...] Hei ir de Castro a Abadín e de Begonte a Cospeito
par ver como os labregos teñen que partir o peito.
Soio unha estrela por guía.

Irei de Outeiro a Vilalba e de Pol deica Xoibán
pra mirar como os labregos teñen que sudar o pan.
Soio unha estrela por guía.

Heime de chegar a Bonxe pra ver o barro cocer
dende o abrente do día ós pechos do anoitecer.
Soio unha estrela por guía.

Achegareime a Sistallo e Cospeito perguntar
polas lendas da Lagoa que acaban de desecar...
Soio unha estrela por guía.

Hei andar a Terra Chá sen esquecer un rincón,
¡ouh terra da miña alma, lume do meu corazón!
Non quero máis compañía:
¡soio unha estrela por guía!

Terra Chá (1954)

venres, 23 de setembro de 2016

Égloga da fraga ouridourada

Hai que entrar na fraga humildemente,
co corazón limpísimo e con este
noso corpo mortal purificado,
pois sabemos que o Outono
só pode estar na fraga tal
como a imaxe habita no espello:
posuíndo o seu fondo tebregoso
de marabillada noite aluarada.
A fraga é a residencia dos deuses:
o seu espacio, intocábel e sagro,
non pode ser tripado impunemente:
aquel que se atreva a profanalo
maldito será entre os maldidos
e a sombra arrepiante do non ser
caerá sobor del calada e implacábel.

As lúcidas lúas do Outono (1988)

xoves, 22 de setembro de 2016

A Saleta

Non sei como agradecer tanta tenrura,
tantos días usados en común,
tantas horas de plenitude,
tanta beleza que enterraches en min,
tanta luz gastada simplemente
en ollarme envellecer: oficio duro,
doente, fatal e inevitábel.
Eu só teño, para celebrar a túa
nidia e inmarcesíbel primavera,
esta melancolía señardosa
semellante, cecais, a unha camelia
e as palabras murchas e acedas
que intentan florecer nos meus poemas.

A luz resucitada (1984)

mércores, 21 de setembro de 2016

Rosas

Sempre a rosa. Sempre:
a forma,
a cor,
o recendo,
a luz,
a perfección da rosa.
Prefiro a rosa vermella.
E amo a rosa branca
porque cando lle digo
simplemente: ROSA,
entorna os ollos,
trema
e ruborece.

A luz resucitada (1984)

martes, 20 de setembro de 2016

Ode ao entusiasmo

En ocasións coma esta -VIII Lúas de Outono- estes versos acaen tan ben... 

O entusiasmo nace no escuro,
abala todo o noso ser,
conmóvenos, estremécenos,
remata por transvirarnos
e alucinarnos totalmente,
sae fora,
contaxia ao mundo,
faise incríbel caravel
que rebenta de luz
e de paixón. E remata
cegando incluso ao mesmo sol.

As lúcidas lúas do Outono (1988)


luns, 19 de setembro de 2016

Vagalume

Meu pequeniño vagalume,
verme verde:
ti soio contra a noite
vas polos vieiros
co teu nada de luz,
humilde e verdadeira,
¡faísca dun ensoño,
a penas po de estrela!

A luz resucitada (1984)

domingo, 18 de setembro de 2016

Bosque de auga

Espadana delgada,
irmá do xunco,
espada fráxil:
non soñas, non
con guerras
ou batallas.
Unicamente queres
escoitar as aves,
amparar galiñoas,
parrulos e labancos.
Fraga mínima de agua,
pequeno bosque
onde cantan
e demoran os ventos
que rizan e agariman
as ondas da lagoa.

Poemas para dicirlles a dúas lagoas (1994)



sábado, 17 de setembro de 2016

Camiños

En memoria de quen percorreu o monte para loitar polos seus soños e os de toda a sociedade tolleita polas leis dun estado inxusto e criminal. 

Camiño firme cara á luz
coa incerta decisión
de ignorar os camiños.
Sei que a luz é verdade
e que os camiños van
dende a néboa á brétema
e nunca teñen volta.
Nós case non somos.
Nin fomos nin viñemos.
E unicamente os soños
son exactos e certos.

A luz resucitada (1984)

venres, 16 de setembro de 2016

Rapazas

 As rapaciñas da Chaira
son caladas e lanzales:
os ollos cor abelaira,
corpos de vimbios vimbiales.

Teñen gracia e sinxeleza
e unha sutil fermosura.
A Chaira deulles beleza.
A soedade, fondura...

Son mozas de moi bon ver
coa humildade da carpaza.
¡O que percure muller
busque na Chaira rapaza!

Terra Chá (1954)

xoves, 15 de setembro de 2016

Verbas para un día de alegría

Abríuse en min a alegría docemente
como se abre
a gracia das roseiras polo Maio.

¡É fermoso estar ledo!

É moi bo ir sentindo dentro de un,
brincando como un corzo saltareiro,
o aloumiño gozoso da alegría.

Cando un está alegre o tempo corre.
Pasa o tempo lizgairo
e deixa no corazón
unha maina lembranza imperceptíbel,
sutil e misteriosa.

Estar ledo é ter virxindade e inocencia,
a gracia purísima do neno
e todo o azul de Deus nas nosas maos.

Mar Maior (1963)


mércores, 14 de setembro de 2016

Corazón

Verba vella e gastada:
corazón.
Estercoleiro da cursilería,
lírica flor de escaparate,
alma dun sentimentalismo
pasado de moda,
sensibleiro
e tenro como almibre.
¡Corazón, corazón!
¿Qué verba nova e pura
poderá sustituirte?

Remol (1970)



martes, 13 de setembro de 2016

Roseira da ribeira

Miña doce amiga
ti serás barqueira,
que agroman as rosas
na outra ribeira.

Agroman as rosas
pra que sexas barqueira,
que non agromaron
porque é primaveira.

Pra que sexas barqueira
ao ir a collelas,
agroman as rosas
naquela roseira.

Libro de cantigas (1955)


luns, 12 de setembro de 2016

A choiva

 Chove dun xeito triste e insistente.
A miña sensibilidade
está húmida, mole e lamacenta:
é un limo viscoso, mesto e verde.
Teño que abrir as protas e fiestras
do meu mundo máis meu:
cómpre arexalo,
acabar co seu mofo balorento
para que non remate morto, apodrecendo
cunha fría e noxenta savandixa
no lugar que ocupa o corazón.

Versos do lume e do vagalume (1982)

domingo, 11 de setembro de 2016

Ode ao nacemento dunha folla

 ¿Qué cantidade de marabilla
foi precisa para que
se producira este prodixio?
¿Qué dor ou que alegría
sentiu a árbore
cando esta folla
xurdiu á luz de súpeto?
¿Qué lle diría o vento
cando a ollou?
Cando se menea e vibra:
¿qué segredo ou mensaxe
nos quere transmitir?
¿Cómo e de qué xeito
tivo que adelgazar a terra,
rubir árbore enriba, facerse
vidro musical e transparente
e ser delicada folla estremecida?

As lúcidas lúas do Outono (1988)

sábado, 10 de setembro de 2016

Derradeiro homenaxe a Carmiña Prieto Rouco

O pasado xoves, en Outeiro de Rei, durante a conmemoración do cabodano do Manuel, houbo unha lembranza tamén para esta escritora vilalbesa,  á que o poeta da Casa de Hortas lle adicou esta composición:

Carmiña Prieto Rouco, abidueira,
carpaza florecida, cotovía,
orballeira de luz, voz verdadeira
da Terra Chá senlleira e largacía.

Tiñas forza de mar e de trebón,
sinxeleza de brisa e de luar:
por eso era pura a túa canción
e nos era preciso o teu cantar.

A túa voz de xílgaro e muíño
-tenra, alporizada e amorosa-
era un claro regato pequeniño.

Agora es xa a sombra misteriosa,
cantadora e profunda como o Miño,
recendente e calada como a rosa.

Terra Chá (1954)

venres, 9 de setembro de 2016

Ritual na Ermida

Cando o vrao é xa un froito moi maduro
e a luz se fai colleita ben cumprida,
no misterio do Val, aló na Ermida,
celébrase un ritual fermoso e puro.

As pampórnigas son canción erguida,
á vez invocación e desconxuro,
para calmar a un fusco deus escuro
inimigo da vide e máis da vida.

O felo encarna o feo, o medo, o mal,
o terror impreciso e tebregoso
que habita no interior de cada cal.

Cumprindo un rito sagro e inmemorial,
o folión, antergo e poderoso,
rebenta, incontíbel, en xente o Val.

Sonetos ao Val de Quiroga (1988)


xoves, 8 de setembro de 2016

No cabodano

Un sinte nostalxia daqueles lentos
solpores de setembro, xordamente
sonoros como un zoar de abellas,
que caían no Miño, dourados
e liviás, enchendo ao noso corazón
dunha dozura morna e sutilísima.
Nós e o mundo éramos o mesmo
esmorecemento solermiño.
E, sen que nos decatáramos, viñan
aos limpos cristais dos nosos ollos,
unhas bágoas tépedas e mornas:
conmovida oferenda ao encantamento
dun misterio case imperceptíbel.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)

mércores, 7 de setembro de 2016

O encontro

Cando Saleta entrou por vez primeira
na casa petrucial dos vellos Hortas
abríronse, por si, todas as portas
e emocionáronse o cedro e a nogueira.

E, con Saleta, chegou a Primaveira
e deulle nova vida ás seivas mortas
que rebentaron, pasmadas e absortas,
enchendo de luz e neve a horta enteira.

E toda a casa sorriu agradecida.
Semellaba unha flor a súa sorrisa:
a rosa máis ruborosa e acendida.

Saleta, silenciosa e conmovida,
sentiu no corazón a mao da brisa
e como entraba a casa na súa vida.

Sonetos á casa de Hortas (1997)

martes, 6 de setembro de 2016

A noite quebra saudades

Entre o solpor e o mencer
a noite saudades quebra.
Ollo no día unha tebra
e unha luz no anoitecer.

A noite racha saudades
azuis, vermellas e malva,
mentres as cores da alba
florecen en claridades.

Non hai corazón que escoite
a voz da alba, tan triste,
pro, pese a todo, resiste
á escuridade da noite...

A noite toda negrura,
contradición da alborada:
¡é a colleita lograda
que fai nacer a luz pura!

Compendio de orballos e incertezas (1991)

luns, 5 de setembro de 2016

Horizontes

Eu vou pensando en ti polos camiños
que me din unhas cousas moi estrañas
para que se perdan logo no horizonte
ou nas ponlas verde-escuras dun carballo.

Melancolía de sentirte lonxe, lonxe
como unha badalada
que se esfuma, longa, na paisaxe.

Eu vou todos os días
polo ermo,
polos piñeiros,
polos xuncos espigados da ribeira,
polo meigo dunha estrela que escintila
nesas noites azuladas de setembro
bagoando na gaiola do teu peito
a canción inmarcesíbel da presencia.

Imaxínote na brétema
como un soño de imposíbeis
que me queda soterrado aló no peito.

Sempre sinto estas soidades
presentíndote a trasmao
cal milagre de tenrura amorosiño
que florece entre as espumas
que se perden nas rodeiras da nostalxia.

E no lonxe das olladas
ou no fondo tremelante do azul
escintilas fulgurante
co imprevisto cabotaxe dun cabelo
que se ensume nunha bágoa
ou no bico manseniño do orballo.

Muiñeiro de brétemas (1950)

domingo, 4 de setembro de 2016

Tamén eran da casa

Os xornaleiros e criados eran xente
de nós e pertencían ao mesmo clan.
A súa dilixencia garimosa daba
confianza e impuña certa distante,
submisa cortesía. Tiñan unha firme
fidelidade, discreta e instintiva.
E, anque se foran, a súa presencia
permanecía, de por vida, no ar,
tépedo e familiar, de toda a casa.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)

sábado, 3 de setembro de 2016

Fábula da taberna con moralexa ao remate

Non: o miundo non se amaña nin goberna
sen taberna,
onde un está perna sobre perna,
sen andar camiño,
bebendo dispaciño
o seu neto de viño,
falando cos amigos de vagar
do moito que hai que traballar
e do pouco que se logra colleitar.
Na taberna o tempo pasa decontado
profundando do nado e do non nado,
botando un subastado,
lembrando os tempos de antes,
aos personaxes importantes,
aos tunantes,
e máis aos emigrantes.
Á taberna non se vai soio a beber:
vaise por lecer
e tamén a esquecer.
A taberna é a casa común
de cada un
onde todo é conforme e asegún.
A taberna é unha universalidade
na que a xente se forma de verdade:
quen máis bebe ten máis autoridade.
Na taberna atópase o bo viño do Ribeiro
que é o compañeiro
máis leal e sinceiro.
Se queres conservar a saúde forte e rexa
escoita esta pequena moralexa:
“O mellor bebedor é o que máis mexa.
Para meditar verdades eternas,
mentras terman de ti as pernas,
pilla os camiños que levan ás tabernas.”

Versos para cantar en feiras e romaxes (1969)