luns, 31 de outubro de 2016

Lonxe, silencio

Silencio
feito prego,
desfolláronte
os paxaros
azules
en voz clara.

Non sei
se tés
ou vento,
ou alma.

Pero sei
que tés
un corazón:
nostalxia.
(Lonxe,
lonxe:
máis aló
da alma).

Advento (1954)


domingo, 30 de outubro de 2016

A orixe verdadeira da humanidade

A terra é a nai que nos xerou
e nos pariu. A muller desexada,
a que nós amamos e ela nos ama.
A beleza soñada e conquistada.
O noso pasado é terra.
A nosa historia só é terra.
Terra o noso futuro. Non hai máis.
Non hai, non, máis soño, fantasía
ou verdade absoluta e transcendente:
humus = home/muller = humanidade.

Os lonxes do solpor (2012)

sábado, 29 de outubro de 2016

O tempo do liño

Nunha xornada coma hoxe, na que as mulleres da Ínsua converten a tasca de liño tradicional nunha magnífica ocasión para o encontro, presta este poemiña que fala deste cultivo:

O melro

No tempo de botar o liño
agochado na silveira
canta o melro, melriño
a vida Primaveira.
Se chove, chove amodiño
sobre da flor da cerdeira.
E o melro, melro, melriño
canta de moitas maneiras!

Terra Chá (1954)


venres, 28 de outubro de 2016

Teima co solpor

 Agora que entrei no propio Outono
e camiñando xa para o solpor,
acendo, cada día, o meu amor
na luz centilante dun ensono.

Non teño tesouros e son dono
da estrela, do orballo, do albor,
do incansábel regueiro cantador,
dos furacás, dos mares e do trono.

Pois que gasto barba ben nevada
e teño a cabeza encanecida
cou andando asombrado pola vida.

Aínda agardo, con teima porfiada,
a xeira de amor alporecida
que faga do solpor unha alborada.

Poemas ao Outono (1977)


xoves, 27 de outubro de 2016

A estrela sen nome

Eu sei dunha estrela
perdida nos ceios,
irmá dos meus soños
e dos meus anceios.

A estrela rebrilla
cando miro para ela
cos ollos abertos
e ollada sinxela.

Eu sei que esa estrela
perdida na noite,
si cecáis lle falo,
cecáis ela escoite...

Eu sei dunha estrela
cal outra non vin:
¡si eu ollo para ela,
ela olla para min...!

¡Eu sei dunha estrela!
¡Coa estrela eu soñei:
si ten nome ou non
é o que non sei...!

Os soños na gaiola (1972)


mércores, 26 de outubro de 2016

Proverbio da memoria

Esta memoria miña, arquivo de soños,
soedades, tristezas e lembranzas,
espello dos recordos que rescatan
o recendo perdido dos días idos,
pozo mouro no que deixo pudrir
as feridas que os homes e a vida
me fixeron, testemuña fiel de
canto pasou por derriba de min
-tal as brutais rodas dun camión-
e me esmagou, amarga deslembranza
de frivolidades, envexas, matatempos
que os meus ollos ollaron sen luxarrse,
códice de bágoas, miniado coas raras
camelias da alegría, páxina en branco
na que cecais, un día,
chegue a poder escribir a miña morte.

Compendio de orballos e incertezas (1991)

martes, 25 de outubro de 2016

Guerrilleiro

Outra peza de Manuel María musicada por Mini e Mero é este poemiña que se inclúe nunha obra de teatro que o chairego escribiu nos anos 60, pero que non foi representada ata moi recentemente. Nel, unha voz feminina reivindica a figura dos guerrilleiros galegos:

Guerrilleiro da patria asoballada,
famento de verdade
de verdade e de vasoira.
A túa palabra anuncia mallas loiras
e colleitas de luz,
de luz na madrugada.

Ti tiñas primaveiras lembradoiras
e na vida fixeches,
fixeches dura espada.
Pra loitar pola patria, camarada
que silencio sen ti,
sen ti nas corredoiras.

Unha terra de nós é o teu norte,
un pobo traballador,
traballador, ledo e baril.
Unha conciencia
viva, alerta e forte
e abatiute unha bala
unha bala cega e vil
e nós que choramos a túa morte
empuñaremos tamén,
tamén o teu fusil.


Pra loitar pola patria, camarada
que silencio sen ti,
sen ti nas corredoiras.
Guerrilleiro da patria asoballada,
famento de verdade
de verdade e de vasoira.
A túa palabra anuncia mallas loiras
e colleitas de luz,
de luz na madrugada.

A lúa vai encuberta (anos 60)


luns, 24 de outubro de 2016

Poema do extravío

Na soidade sempre viva que fuxía
polo canto ferido da fenestra
sentín o teu ollar entre os labregos
que facían para ti todos os días
unha aguillada de follas e de brétemas.
Mais nunca te ollei chea de estrelas
co luceiro espavilado dun salouco,
no silencio concreto das lareiras,
na vaguidade cortante do extravío.
Por todas as lúas de labregos
e de merlos
sempre rezabas pregos nacarados
que levaba o vento do nordés
-sempre o nordés-
á relucente testa da montaña
ateigada de lembranzas cobizosas
que bruaban nos laios transparentes,
axugados nos azos vermellos
dunhas breixas.
Estabas no rosario ollando
o viero nevado da túa calma.
A túa carne pura
-con pureza de ceo e de andoriña-
ollábame no salgueiro de leiras
que fuxían
para no abafar a túa presencia chea.
E na lonxana brancura de preguizas
falábame de ti un aturuxo
que remexía o meu ser
con reloucos manseliños,
deica que me fixo chorar nas espadaíñas
pecoreiras das verbas esquecidas
no malfado pudor que non
marmura nin rumbos, nin camiños.

Muiñeiro de brétemas (1950)


domingo, 23 de outubro de 2016

Égloga da lonxanía

Todo está lonxe de nós. Todo
nos pode ser alleo se non
abrimos os ollos á vida
e ao amor. Somos o mesmo
que un castelo sen portas
nin xanelas: podemos podrecer
e perecer roídos pola couza.
Abonda tan só abrir un oco
para que o ar e a luz
entren en nós. E nos posúan.

As lúcidas lúas do Outono (1988)

sábado, 22 de outubro de 2016

O muíño do Miño

O muíño que está ao pé do Miño,
enorme como un monte, seguro
e lento como o tempo, garda
un segredo nunca revelado:
non son os seus rodicios
os que fan cantar á auga escura
e prisioneira do caneiro.
A canción da auga é quen
move os rodicios e lles dá
un prodixioso ritmo máxico:
medida e número do mundo,
harmonía e cómputo dos astros.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)

venres, 21 de outubro de 2016

Pequena canción de amor

Pequena canción de amor

En Monforte, amiga miña,
arrigou o noso querer.
¡Foi roseira pequeniña
denantes de recender!

En Monforte, miña amiga,
agromou o noso amor.
¡E foi semente e espiga
de desmedido grandor!

En Monforte, miña amada,
froleceu o amor noso.
¡E comezou sendo nada
e fíxose poderoso!

En Monforte, amada miña.
¡Tivo que ser en Monforte!
¡O noso amor, queridiña,
que cada día é máis forte!

Cancioneiro de Monforte de Lemos (1990)


xoves, 20 de outubro de 2016

Quedar

Todo pode quedar,
Señor,
nunha cantiga.
Todo pode quedar,
Señor,
baixo do vento.

Todo queda,
Señor,
ao vir a morte.
¡Todo queda,
Señor!
¡Todo é silencio!

¡Dános, coa morte
e co silencio,
unha cantiga!
¡Dános alento!

Libro de pregos (1962)

mércores, 19 de outubro de 2016

Ideais

¿Onde os ideais e os moi altos
e ceibes soños xenerosos
que eran falcós voando sobre
o noso vivir sobresaltado?
Caeron as follas do Outono
e vasoirados foron
cos refugallos e os lixos.
Non nos inmutamos nin sofremos.
Nós seguimos tan tranquilos,
tristes, mediocres e infelices.

Oráculos para cavaliños do demo (1986)

martes, 18 de outubro de 2016

Oda á perfección do home

O home é eterno
e invencíbel:
hai séculos
que venceu
á miseria,
á enfermidade,
á morte.
¿Quen dixo
que o home é
un ventiño livián
e desvalido,
unha folla murcha?
O home é todopoderoso:
un deus omnipotente
e algo máis.

Odes para un tempo de paz e alegría (1972)

luns, 17 de outubro de 2016

Elexía por unha dúbida

Non sei se era dúbida ou era
vaguidade, si ou non,
día ou noite,
intuición ou sentimento,
amor ou odio,
farrapo de brétema
ou raiola de sol.
Non cheguei a distinguir
se era o frío da vida ou
o calorciño tépedo da morte.

As lúcidas lúas do Outono (1988)

domingo, 16 de outubro de 2016

Foron tempos

Foron moi fermosos e felices
aqueles días lugueses,
soio nosos, nos que ollamos
os grises máis variados,
ricos, solprendentes, humanos
que ninguén poida maxinar.
Os nosos ollos deprenderon
lentamente a contemplarse,
coñecéronse as nosas maos
e as nosas peles mornas,
exploramos os nosos rincós
máis íntimos e escuros,
os soños máis secretos.
E os nosos corpos foron,
dende entón e para sempre,
unha única chama
ardendo apaixonada,
marabillosa, pura e cotidiana.

Poemas da labarada estremecida (1981)

sábado, 15 de outubro de 2016

Soño e máis amor

Outono é tempo das vendimas.
As uvas maduras, tentadoras,
tomaron o sol horas e horas
e lembran orballos e chorimas.

O vento baixa dende as cimas
con duras agullas feridoras
e as cubas, solemnes e señoras,
gardan, na adega, os seus enigmas.

Sé, Outono, soño e máis amor,
alédanos o gozo de vivir
a golpes de paixón e de furor.

Que a vida non deixe de sorrir.
Que a morte se faga só rumor
que mainamente peche o existir.

Poemas ao Outono (1977)

venres, 14 de outubro de 2016

A xata

¡Como a casta se conoce!
Filla da vaca Marela.
¡O que come ben mo loce!
¡Non hai becerra coma ela!

¡E que pelo está botando!
¡Esta xata non ten venda!
¡Mentres a vou criando
que San Antón ma defenda!


Terra Chá (1954)

xoves, 13 de outubro de 2016

O anxo da miña garda

 Anxo da garda, custodio
dos meus afás de neno:
eras loiro e miúdo,
con mofletes redondos
como balugas de manteiga,
usabas un nimbo dourado,
un vestidiño azul e rosa,
unha espada de lume
e unhas azas febles
de abella ou bolboreta.
Lembro as nosas conversas
en longos ensoñares
entre a vixía e o sono.
Hai xa moitísimos anos
que non sei nada de ti,
anxo da garda, centinela
fiel da miña infancia.

A luz resucitada (1984)


mércores, 12 de outubro de 2016

A nogueira totémica

Esta grande nogueira, tan frondosa,
que trouxo nosa nai de Vilanova,
foi doncela lanzal, rapaza nova,
árbore competente e ben fermosa.

A súa copa, xigante e rumorosa,
que cada primavera se renova,
serve aos paxaros de niñal e alcoba
e, aos ventos, de lira cadenciosa.

Ela era a enseña totémica do clan:
ademais de canciós, dábanos noces
e unha sombra fresquiña cada vran.

Sonlle fiel á nogueira: tal un can.
No fondo de min van as súas voces
¡e fálanme ao corazón como un irmán!

Sonetos á casa de Hortas (1997)

martes, 11 de outubro de 2016

Fuxidía

Nada é tan difícil como voltar
á inocencia orixinaria,
á pureza primeira.
Por iso é fermoso e necesario
non cavilar en nada, non sentir
latexar o corazón, non escoitar
o confuso rumor do noso sangue,
quedar en silencio: esquecer
os movementos e as palabras
e deixarse ir caladamente
nunha nube fuxidía ou no río
que foxe e non retorna nunca máis.

Versos do lume e do vagalume (1982)


luns, 10 de outubro de 2016

Tecido de sol e azul

As brétemas de Outono son cendal,
un longo, pacientísimo traballo,
un tecido de soles con orballo,
un mantelo azul, soñado, fantasmal.

O regato seco é o máis caudal,
máis alto o toxo que o carballo
e o camiño máis breve que o atallo.
A vida non é recta: ¡é espiral!

¿Será Outono un mastro ergueito,
un vivir sinxelo, limpo e puro
e non un miserento circo estreito?

Saberei que todo está xa feito
se Outono melancólico e maduro
me decora de brétemas o peito.

Poemas ao Outono (1977)


domingo, 9 de outubro de 2016

Mensaxe a Ernesto Che Guevara

Ernesto Che Guevara, ciudadano do mundo:
o teu corazón entendía as falas todas,
toas as linguaxes e dialectos
e cabían nel todos os homes.
O teu corazón de música e aceiro
tan soio latexaba
ao compás do son da liberdade
e ao ritmo milagreiro do amor.
Ti traguías a forza da verdade
e a túa luz escintilaba como un sol
na túa estrela noviña, Comandante;
na túa estrela purísima, máis limpa
que as outras estrelas, esas
que dende o alto e misterioso
firmamento testemuñan
a nosa noite moura, inacabábel.
A luz da estrela túa, gañada
a pulso, con humanidade e amor,
acesa para toda a eternidade,
non se pode matar endexamais:
ela é a nosa guía,
[...] o lume que aquece o noso sangue,
o facho que nos aluma
na loita na que estamos empeñados.
[...] Ernesto Che Guevara, irmao e mestre,
exemplo, semente e compañeiro,
arela ondeando nas estrelas,
home cabal, valente e xeneroso,
ti non morriche e nunca morrerás:
¡o amor e mais a liberdade
é algo que non pode asesinarse!

Remol (1970)

sábado, 8 de outubro de 2016

O bardo de Outeiro

Na metade do deserto era Paderna
a luz lizgaira e benfeitora,
a palabra sagra, a fantasía,
a chave para abrir o tesouro
que a tribo tiña xa esquecido,
o enorme amor para comprender
as cousas visíbeis e invisíbeis,
a perfecta flor marabillosa
que se murchou caladamente.
A súa mensaxe escrita está
na inocencia da auga fuxitiva,
na pureza do vento e das estrelas.
Para recibila abonda só
con abrir os ollos cara adentro
e escoitar o canto inquedante
do noso ser máis fondo, onde
agroma a fonte manantía
dos nidios ensoñares verdadeiros.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)


venres, 7 de outubro de 2016

Égloga da brétema lonxana

Aquelas brétemas, nacidas nas ondas
do Miño, subían lentamente pola
Agra da Torre, coa súa aperta fría
e imprecisa, para envolver a tribo.
Todo era inconcreto e o mundo tiña
un fondo misterio que nunca
puidemos descubrir. Xentes e cousas
posuían un non sei que de estraño
e fantasmal. Aquelas lonxanas,
vagorosas brétemas escuras van
nos meus cansados ollos: elas
defenden a miña intimidade e
danme a dimensión absoluta do real.

As lúcidas lúas do Outono (1988)

xoves, 6 de outubro de 2016

O arado

Este poemiña, con música de Antón Campelo, converteuse nunha cantiga popular do pobo galego: 

Labrado da miña mao
fixen coa miña navalla,
un aradiño de pao...

Leva timón e chavella
¡e unha rella furadora
feita dunha lata vella!

Ten orelleiras; rabela
ten luída e rematada
¡que namora mirar para ela!

O meu arado é tan feito
¡que pode incluso esfender
labradíos a barbeito...!

¡Teño xa que darlle estreno
ao meu arado arador,
ao meu arado pequeno...!

¡E non sei a ónde hei de ir
buscar os bois que preciso,
buscar bois para xunguir!

Os soños na gaiola (1972)

O arado

Este poemiña, con música de Antón Campelo, converteuse nunha cantiga popular do pobo galego: 

Labrado da miña mao
fixen coa miña navalla,
un aradiño de pao...

Leva timón e chavella
¡e unha rella furadora
feita dunha lata vella!

Ten orelleiras; rabela
ten luída e rematada
¡que namora mirar para ela!

O meu arado é tan feito
¡que pode incluso esfender
labradíos a barbeito...!

¡Teño xa que darlle estreno
ao meu arado arador,
ao meu arado pequeno...!

¡E bib seu a ónde hei de ir
buscar os bois que preciso,
buscar bois para xunguir!

Os soños na gaiola (1972)

mércores, 5 de outubro de 2016

Luz de amor

Arrabuñar na terra é anceiar amor.
O amor está en un, na propia terra
como se en nós nacera unha roseira
e falara un anxo deixándonos estantíos.
Vivir é dar amor. Un deu o seu amor
e a vida agora é unha luz
que ilumina gozosa a propia tebra.
¡Que ledicia sentir como unha luz
alumada, calada, as nosas roitas!
Como a luz recente da Primavera
cuia ledicia me chega enteiramente
así a miña vida. Non abondaría
toda a luz do amor en min metida
se a amiga non tivera algo máis fondo:
o que couta de si, que non é meu
e que vén desfacerse en soedade.
É como si as aves, de súpeto, naceran
e cantaran agora todos os paxaros
e o mundo enteiro se desfixera en luz.
Por iso é verdadeiro o meu amor,
e ten razón de ser o meu vivir.
¿Decátaste agora? ¿Dáste conta
da ledicia gozosa que en min pesa?
¿Comprendes como se vai abrindo
no máis fondo de min a miña flor?

Mar Maior (1963)