luns, 30 de novembro de 2015

Agardando o sinal

Un sigue sereno, teimudo e confiado
agardando o sinal, a luz que poña
a camiñar de vez a xente nosa
e faga desta tribo tenebrosa
un pobo enteiro verdadeiro.
Por un non sentiu, nin sinte
premuras, urxencias, agonías:
sabe que a existencia dun home
é sempre corta
e que a vida dun pobo vai ao lonxe.

A luz resucitada (1984)

domingo, 29 de novembro de 2015

A palabra, defensora o silencio

Non hai nada no mundo, nada
tan fondo, lúcido e fermoso
como a nidia claridade
da palabra.
Ouh: a palabra!
Maxico paxaro deslumbrado,
floración da vida,
sangue caudal e luminoso,
marabillosa lembranza
do tempo feliz do paraíso,
certísima memoria do futuro.
Un ama até aos límites
o impenetrábel misterio
do silencio
e, para defendelo, usa
a forza poderosa da palabra.

Os lonxes do solpor (2012)

sábado, 28 de novembro de 2015

Nocturno de Compostela

Tremor

A noite en Compostela é como un prego
aluado de campanas e silencios.
As rúas solitarias, na alta noite,
gardan os segredos dos luceiros
e unha historia de medos e crimes.
A noite en Compostela é corazón medroso
como follas que no Outono morrerán.
Algo lle di a Compostela a súa elexía
no vento da noite dos defuntiños,
na voz das campanas que o medo ateiga
para que no mar se afoguen.
As flores morren cada serán para renacer
na doce intimidade da luz de cada alba.
Os anxos da melancolía e da tristura
ollan sempre ao luar en Compostela.
¡As sombras semellan lanzas longas
e a noite ouvea como un lobo famento!

Poemas a Compostela (1993)

venres, 27 de novembro de 2015

O soño verdadeiro

A vida é o único soño verdadeiro.
Nós só temos a vida.
E para que acade sentido
temos que lle dar quentura humana.
Para comprender cabalmente
precisamos que sobrepase
a medida cabal dos nosos soños.
Para ollala con algunha claridade
cómpre alumala
co noso amor máis acendido.
A nosa vida é nosa,
seméllase a nós mesmos,
mais céganos a soberbia
e impídenos asumir
a nosa vida real e verdadeira.
Velaí porque o noso deus só é
a fachenda humana deificada.
Por eso non ollamos
a claridade e a beleza do mundo
e andamos pola terra
coa nosa vaciedade entristecida.
Só cando a posesión da nosa vida
teña un sentido amoroso
a nosa choída intimidade
se abrirá á luz do corazón.

Camiños de luz e sombra (2000)

xoves, 26 de novembro de 2015

Utilidade dos anuncios por palabras

Guía comercial

Dende agora os poetas non precisan
andar ollando a lúa para inspirarse,
abóndalles con ler
os nosos ANUNCIOS POR PALABRAS:
"Véndense angurias, estrelas,
albas, lúas e solpores.
Véndense diccionarios da rima
tenros como nata.
Temos almas de flores
e chíos de paxaros.
Todo moi barato. Damos 30 prazos.
Remesamos os pedidos a reembolso,
en gran velocidade e porte pago."

Documentos persoais (1958)

mércores, 25 de novembro de 2015

Aínda rodeadas dun mundo inxusto

No seu extenso "Poema á muller galega", o autor chairego comeza lembrando a inxustiza que as rodea, e aínda que se centraba na súa situación con respecto á emigración nese momento, hoxe seguen estando vixentes os seus versos. 
A violencia cara ás mulleres maniféstase a diario, ademais de noutros moitos ámbitos da vida cotiá, na discriminación da que son vítimas no mundo laboral.

É criminal, no tempo que corremos,
comparar a muller e máis a flor
cando as mulleres de Galiza
teñen que emigrar
para Francia, Suíza e Alemaña
como antes emigraban
para Cuba, Arxentina e Venezuela.
As mulleres galegas non teñen
luceiros en vez de ollos
senón unha tristura arrepiante
de ollar un mundo inxusto
que está ao seu redor [...]

Remol (1970)

martes, 24 de novembro de 2015

O mundo laboral

É ben coñecido que Manuel María denunciaba a realidade e reivindicaba cambios importantes no ámbito socio-político galego. Algúns libros seus, como ao que pertence este poema, resultan especialmente significativos neste sentido:

Oda aos obreiros

Os obreiros están desexando
que cheguen as invernías
porque é fermoso traballar
baixo lousado, con boa
temperatura, cos derradeiros
adiantos da técnica
e dispoñendo de todas as
comodidás imaxinábeis.
Cando voltan ao seu lar
atopan aos seus fillos,
ledos e felices, enredando
cos xoguetes ou lendo
libros e revistas infantís.
A muller, entre tanto,
anda a preparar a cea
nunha cociña comprida,
limpísima e moderna.
O obreiro, mentres non chega
a hora de cear, feliz
de estar no seu fogar,
abre o xornal, alcende
o televexo, prende un cigarro,
sérvese un wiski, séntase
nun butacón moi confortábel,
olla os fermosos cadros
que están pendurados nas paredes
e disfruta -sen facer horas extra
nin lembrarse tampouco do monstro
chamado pluriemprego-, difruta,
como digo, do descanso que ten
tan ben gañado e merecido.

Odes a un tempo de paz e de alegría (1972)


luns, 23 de novembro de 2015

Cando o silencio é tebra

Cando o silencio é tebra
e racha o diálogo
cos seres e co mundo,
un vaise baleirando,
quedándose pobriño,
espido, mudo, solitario
deica ser só un oco
por onde entra o vento,
a auga, a neve e a xeada.

A luz resucitada (1984)

domingo, 22 de novembro de 2015

Afiador!

Na claridade perfecta da mañá
o afiador ceibaba, de súpeto,
un paxaro sinxelo e prodixioso:
as notas no seu chifre.
As faíscas da roda eran
un asombroso ouro fuxidío.
Viña de lonxanas terras
e nunca se sabía para onde ía.
A súa marcha deixaba en nós
a nostalxia de todos os camiños.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)

sábado, 21 de novembro de 2015

Choiva en Compostela

Home

Témolle a Compostela porque fire
a miña dor de home cruelmente,
a miña carne de arxila cantadora,
a miña voz de chío apaixonado.

Eu son home. Sinxelamente home.
Non me lembro xa cando nacín.
Na néboa de Compostela estou empadroado.
Na lembranza da luz habito eu.

... e témolle a esa choiva largacía
que me cae na carne e na conciencia
con vontade de laio non laiado...

Compostela a metérseme nas veas
para escurecer co seu reflexo chumbo
o meu raio de luz tristurendo.
Eu home. Home tan só en Compostela
percurando un vieiro nas estrelas.
¡Un facho de luz con que alumarme,
con que matar eternamente o medo!

Poemas a Compostela (1993)


venres, 20 de novembro de 2015

Vixencia da incredulidade

Non creas o que din os xornais,
nin o que berran
as estaciós da radio,
nin os números xeados
que traen as estadísticas.
Non te fíes tampouco
no que se le nas guías
feitas para uso de turistas.
Non enchas o teu corazón
-tan canso e tan velliño-
coas canciós de moda.
Non lle dés creto ningún
á propaganda.
Non ergas na túa intimidade
-no lugar que algún día
ocuparon os deuses-
a imaxe dun ídolo
que pode ser un futbolista,
unha estrela de cine,
un charlatán,
cecais un falso amigo.
Recóllete en ti, ¡ouh
pobo meu!, medita,
chora longamente
os teus pecados.
E así que esteña purificado
polas bágoas:
olla a realidade
na qu vives
e abre, para sempre,
os teus ollos puros cara a luz.

Versos para un país de minifundios (1969)

xoves, 19 de novembro de 2015

O mar visto polo mariñeiro

Hoxe a Casa Museo de Manuel María tivo a ocasión de ver medrar o mar coa presenza de Xurxo Souto, que presentou o documental "Dos gaiteiro do mar" e achegou tamén aos asistentes o seu libro Contos do mar de Irlanda. Esta composición do poeta do mar de terra é o tal para esta data:

O mar

Fala o Mariñeiro:
A auga é unha chá longa e ancha,
sen carballos, sen gaitas.
Só o trebón mouro da noite.
O vento loitando co velamio,
ladrando como un can doente
para nos encher de medo
a min e máis á auga.
É todo o que teño que dicir:
amo o vento do Océano.
Amo a soedade, a cor da auga.
A terra sempre está lonxe
e un sinte pouco as súas soidades.
O mar é diferente: é saudade núa.
Quixera domeñar o tempo
e entrar na morte, que é o meu fogar,
polo camiño escuro do naufraxio.
Entón o meu corpo xa non sería cinza:
voltaríase espuma branca
que morrería no agarimo dunha praia
nun devalar triste, cando a tarde
afoga no mar as súas badaladas.

Mar Maior (1963)

mércores, 18 de novembro de 2015

Borrador para un poema épico

Borrador para un poema épico

¡Ouh, os heroes! Sempre os heroes
atestando libros e librotes
con feitos singulares, grandeiros,
enormes, exemplares, incríbeis!
(Libros que custan unha fortuna
e que mercan grosísismos burgueses:
dentes de ouro en abundancia,
aneles de platino e máis querida;
chalés, casas de campo;
e os volumes cheos de po
en luxosos estantes de caoba).
Dóeme a alma ao enterarme dos feitos
que os heroes realizaron;
choro ao ler con atención,
as súas fazañas gloriosísimas.
Os heroes -tantos heroes-
sombras no po,
inútil loita;
figuras de cera, decoradas
con folla de lata e purpurina.

Proba documental (1968)

martes, 17 de novembro de 2015

Sen silencio de estrelas

Hoxe toca unha composición da primeira etapa do autor chairego, en concreto do seu segundo poemario:

Canción á miña abulia acentuada

Inquirín a miña inocencia no cabalo
sen brida do meu verso.

Neste verán apático rachei flores
coa miña carraxe de verdade verbeneira.
Miña nai confesoume que eu tiña
unha alma moi moderna.
As miñas verbas tiveron agullas
secretas para aquel xoven profesor
que me suspendeu literatura.
Agacheime de min mesmo algunha vez
e respirei ávidos ventos nacidos
máis aló da cursi primavera.

Escribireille lindas cartas
á miña simpática monada:
pomba de verbas sen sentido.
De aquí para diante seguirei facendo
versos, cumprirei 50 anos
e morrerei unha noite de inverno
sen silencio de estrelas nin de flores.

Morrendo a cada intre (1952)

luns, 16 de novembro de 2015

Provisionalidade?

Rondó da provisionalidade

Todo é provisorio, fatalmente, camiña
cara o seu destino derradeiro:
é ave de paso, onda que corre,
vento que vai e nunca volta.
Todo pasa nun intre. Nada perdura.
A humana vida por longa que semelle
sempre é moi curta,
curta,
curta.
Só persisten os homes. Nunca o home.

Compendio de orballos e incertezas (1991)

domingo, 15 de novembro de 2015

O curral da casa

A nobre antesá da casa é o curral
de durísimo e firme pavimento
feito de pedra gra, xisto, cemento
e a sombra da nogueira alta e lanzal.

A súa parede é fronteira, antemural
dun vivir antergo, íntimo e lento
que sinte latexar cada momento
co seu rimo puro, sinxelo e natural.

O curral silencioso, amurallado,
con parede de laxe, forte e parda,
na que medraba un mofo verdegado.

O curral defende á porta e á bufarda,
ás chaminés, ás fiestras, ao lousado.
E sérvenos a nós de amparo e garda.

Sonetos á cada de Hortas (1997)


sábado, 14 de novembro de 2015

Ollar a propia terra

Iso é que facía Manuel María, unha e outra vez; os seus versos están ateigados de referencias ao espazo xeográfico galego, caso deste poema:

Canción do intre de ollar a propia terra

Ergo os ollos namais polo lecer
de mirar a nai terra tan fermosa.
¡Galiza para vivir, para morrer;
terra túa e máis miña, terra nosa!

Terra clara e escura, ingrata e nobre.
Terra pobre, sinxela e complicada.
Raíz da que vimos, teito que nos cobre;
nai indiferente, xorda, patria amada.

Estou sobre ti, ben sei, sen merecerte,
tripando o teu chao, o teu torrón.
A miña alma é pequena para quererte;
é pequeno, para amarte, o corazón.

Homes e terras fante a ti, Galiza;
ti es mar, terra, homes, ruín sorte.
¡Galiza na tristura e na lediza,
xogándote a ti mesma a vida ou morte!

Canciós do lusco ao fusco (1970)

venres, 13 de novembro de 2015

Anceio

Quixera poder escribir un poema sinxelo,
emocionado, puro e branco.

Un poema perfecto, ausente de ritmo,
case sen palabras.

Un poema leve e fino que conteña todas
as dimensiós imprecisas do meu ser.

¡Se puidera escribir un gran poema
-espírito, carne, lume- que pechara
as miñas tristezas, as propias bágoas!

Sei que nunca endexamais lograrei
un poema puro, puro, total e misterioso.

¡Se fora capaz de despir o meu espírito
nun máxico poema
feito só de amor, de luz e de nostalxia!

Advento (1954)


xoves, 12 de novembro de 2015

Habelos hainos

Di así a Elexía número 11:

Os meus inimigos
cando falan de min
poñen xofre nas súas verbas,
tan íntimas,
tan sinxelas,
tan saídas dese anaco de carne
que leva por nome corazón.
E eu case son feliz
coas súas intrigas,
coa súa dozura,
coa súa morte que non ma dan a min
por covardía.
O seu sorriso amargo
esvara pola miña carne como un peixe,
e as súas frases amarelas finxen rosas
cando me chaman amorosamente
"meu querido amigo".
Eu e mais eles
imos andando distraídos pola vida,
imos ao mesmo café,
ao mesmo cinema,
e agachamos as mesmas mentiras
debaixo dos mesmos estúpidos sorrisos:
e ás veces até me convidan a fumar
cerimoniosamente.
Os meus inimigos cando me acoitelen
aínda me han de seguir chamando
"meu querido amigo".

Elexías á miña vida pequeniña (2004)

mércores, 11 de novembro de 2015

A carne do pobo galego

En tal día coma hoxe, non deixa de ser de xustiza lembrarlos:

Porcos da ceba

Eran ranchos de boa lei.
Foron medrando, medrando.
¡Moito me escravicei
pra os poder ir cebando!

Agora xa están cebados.
Hai que pensar en matar
porque xa van rematados
os nabos pra os engrosar.

¡Teremos mañá os roxos
e haberá festa na casa!
¡Hai que cortar os xamós
e ir roxando na grasa!

Terra Chá (1954)

martes, 10 de novembro de 2015

O lóstrego do insólito

Os titiriteiros sorprendíannos
e asombrábannos. Na nosa vida
eran o insólito. Un brevísimo
lóstrego que aparecía
e desaparecía nun abrir e nun
pechar de ollos. A función
resultaba triste e pobre,
anque a nós nos semellaba
o nunca visto. Cando se ían
a tribo quedaba máis valeira.
E nós voltábamos a entrar,
con pesadume aceda,
na rutina vulgar de cada día.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)


luns, 9 de novembro de 2015

Canción da flor do toxo

Chorimas incendiadas, consumíndovos
nun rabioso fulgor desesperado:
sodes o amarelo puro e esencial
pois non hai outro. Lóstregos
de amor que vos abrides
no corazón do cosmos para ferir
aos nosos ollos co alto asombro
do ouro verdadeiro: única moeda
para poder pagar o desasosego
que nos causa ese incerto
vivir cego e absurdo
que se nos vai por tortos,
indecisos, calados e inseguros
camiños de tristura e desamparo.

As lúcidas lúas do Outono (1988)

domingo, 8 de novembro de 2015

Biografía dunha folla

Este poema ben podería adicarse a aqueles/as que voan do fogar, estudar ou traballar fóra, coma folliñas que deixan a árbore na que se criaron...

Biografía dunha folla

Agromou a folla. Naceu
para ollar con asombro
ao universo e para
clarificar á Primavera.
Escoitou a música
enfebrecida e delicada
dos paxaros. Tremeu
de desexo e de paixón
cos agarimos mainos
e sutís da brisa
recendente e invisíbel.
Contemplou enviso
a máxica floración
de todo canto existe.
Deuse ao estío.
Ao chegar o Outono
desprendeuse da árbore
que a ataba e, sen máis,
botouse mundo adiante.

Oráculos para cavaliños do demo (1986)


sábado, 7 de novembro de 2015

Camiño do Caurel

Fosco Piapáxaro que ollas montes sós
sen roita, sen vieiro nin camiño:
unicamente a voz do Ferreiriño
che dice, mainamente, as súas canciós.

Baixa da serra, rolando a trompicós,
un silencio senlleiro e pequeniño
na procura, cecais, dun aloumiño
pois demórase de máis en Leixazós.

A miña ollada, cansa e temerosa,
por moito que se forza non se afai
nesta brava paisaxe silenciosa.

No Alto do Boi a serra é poderosa:
unha aluciada sombra misteriosa
que sempre se está indo. E non se vai.

Sonetos ao Val de Quiroga (1988)

venres, 6 de novembro de 2015

Carballos

¡Carballos rexos, potentes,
calados ou musicales
que loitais como valentes
coas xistras e os vendavales!

¡Duros carballos verdeados,
petrucios e sedentarios!
¡Estades na Chá chantados
solemnes e centenarios!

¡Como amo a vosa beleza
da máis baril sobriedade!
¡Que sensación de forteza
ollando prá eternidade!

Terra Chá (1954)

xoves, 5 de novembro de 2015

O país da infancia

A infancia é a patria verdadeira,
o país puro
no que os soños se cumpren.
Para un neno os homes son
seres estraños
e a morte non existe.
Existen grandes ríos misteriosos,
o medo que chega de súpeto coa morte,
a tenrura da nai
e cecais Brancaneves e os Reis Magos.
Cando un é neno
o soño máis sutil pode cumprirse.
Despois da infancia todo é escuro
e un xa non comprende a marabilla
sinxela e natural que hai no milagre.

Camiños de luz e sombra (2000)

mércores, 4 de novembro de 2015

Nai, miña naiciña...

Verbas a miña nai

Dígoche agora, nai, estas razós
porque quero voltarche
aquelas verbas doces como o mel
que aprendín nos teus beizos
cando neno.

¡Non teño, nai, a túa tenrura!

Eu, que ando empeñado
en ser poeta,
non teño verbas
doces,
sinxelas,
claras,
amorosas,
como as verbas
con que ti me arrolaches,
miña nai.

Cecais sexa tolemia
este tentar apreixar verbas amantes
para che facer con elas un cantar.

Cecais
a vida pobre que vivín
me secou a fonte da tenrura
e por iso estas verbas
son secas como seixos.

Xa ves:
non teño verbas
pero teño un salouco que me enche todo o peito.

Mar maior (1963)


martes, 3 de novembro de 2015

Biografía da muiñeira

No corpo delgado
pola Primaveira
nace a muiñeira.


No corpo belido
da perna lixeira
faise a muiñeira.
No corpo lixeiro
como unha peneira
baila a muiñeira


No corpo belido
que non ten amigo
chora a muiñeira.
No corpo delgado
que está namorado
canta a muiñeira.


Queira ou non queira
baixo a abelaneira
queda a muiñeira.
A perna lixeira
peneira e peneira
baixo a abelaneira
para ser muiñeira.


¡Para ser muiñeira
nace a Primaveira!


                    As rúas do vento ceibe (1979)

luns, 2 de novembro de 2015

Barcelona en breve tempo

Como infatigable viaxeiro, Manuel María percorreu numerosas terras ás que lles adicou poemas, como este:

Catalunya

Soñei con Catalunya longamente,
vivina con amor un breve tempo.
¡Romano alciprés de Tarragona!
¡Labregos de Lleida!
Girona, redonda e misteriosa,
escoitando ao Ter para apropiarse
do seu acento puro, que naceu
na grave soedá dos Pirineos.
Ramblas de Barcelona,
delicada Primavera do mundo,
onde se misturan e confunden,
nun orde latino e catalán,
recendos a mar e a laranxeiro,
cheos de claridade
e dunha vaga nostalxia indefiníbel.

O camiño é unha nostalxia (1985)

domingo, 1 de novembro de 2015

Están connosco

Están comigo

Están comigo neste intre silandeiro
os mortos da miña caste, da miña terra
cumprindo en min o seu futuro.
E sinto latexar con forza inmensa
os seus soños e medos.
As verbas
que pronuncian os meus beizos
son as mesmas que un día
dixeron os seus beizos cara a luz.
Os mortos da miña caste van comigo.
E eu irei con eles cara o futuro
que non teño aínda merecido.

Remol (1970)