domingo, 31 de xaneiro de 2016

A romaría de Outeiro

A romaría da Santa Isabel na claridade
deslumeante do ardoroso xulio,
denantes de comezar a dureza
e a ledicia da seitura, conmovíate
dun xeito sutil e imperceptíbel.
A música das bandas mesturábase
co lento e xordo salmodiar do Miño.
Ti, Outeiro de meu, enfeitizábaste
con faroliños de papel e con
chillonas bandeiras estranxeiras.
A xente comía e bebía en exceso
dun xeito ritual, cunha tristura
solemne e moi anterga. A mocidade
acendía unha ilusión calada
e pequeniña. Os rapaces corrían
detrás das canas dos foguetes.
Despois da romaría quedaban polo chao
lixos, os papeis multicores dos farois
e as bandeiras, que un vento tormentoso,
misteriosamente, levaba cara á nada.

Ritual por unha tribo capital de concello (1986)

sábado, 30 de xaneiro de 2016

Saleta na casa de Hortas

Hoxe algúns e algunhas andamos a chaira seguindo as referencias poéticas de Manuel María a diferentes espazos localizados nesa comarca lucense. Esta andaina vai quedar recollida en distintos poemas que irán aparecendo aquí. O percorrido iníase, como non, na propia Casa Museo, lembrando o encontro da vivenda dos Hortas e a compañeira vital do poeta, Saleta:

Cando Saleta entrou por vez primeira
na casa petrucial dos vellos Hortas
abríronse, por si, todas as portas
e emocionáronse o cedro e a nogueira.

E, con Saleta, chegou a Primavera
e deulle nova vida ás seivas mortas
que rebentaron, pasmadas e absortas,
enchendo de luz e neve a horta enteira.

E toda a casa sorriu agradecida.
Semellaba unha flor a súa sorrisa:
a rosa máis ruborosa e acendida.

Saleta, silenciosa e conmovida,
sentiu no corazón a mao da brisa
e como entraba a casa na súa vida.

Sonetos á Casa de Hortas (1997)

venres, 29 de xaneiro de 2016

Fisterra

Cheguei a Fisterra, alí onde
o sol desmaiado e silandeiro
morre no mar como unha bágoa.
Todo o peso da lenda
cae no meu corazón:
tal unha pedra
no escuro noitébrego dun pozo.
Ollo pasar o vento
purísimo e espido:
a súa voz é laio arrepiado
na imprecisa néboa do meu ser.
Cheguei ata Fisterra,
fin do mundo:
aquí
o tempo inmobilízase
e a vida comeza a súa
inexorábel conta cara atrás.

Versos do lume e do vagalume (1982)

xoves, 28 de xaneiro de 2016

Encrucilladas

Toda a miña tribo sementada está
de encrucilladas que non teñen
o agarimoso consolo dun cruceiro,
nin o amparo dun humilde retábulo
das ánimas. Camiños vellos,
tortos, dubidosos: non se sabe
se levan ou se traen, se van
ou se veñen, a quen traen
ou levan. E un queda inmóbil,
caviloso, estantío, sen saber:
cos nidios soños seus calados
na enigmática cruz da encrucillada.

Ritual para unha tribo capital de concello (1986)

mércores, 27 de xaneiro de 2016

Sementeira


Na agra a luz é lene e apardada.
Vai ser a terra sementada.
Andan unhos homes a botar a anada.
Outros, cos bois, fan a sucada.
A terra déixase abrir, muda e calada.
O sucos son xeometría namorada:
homes e bois non saben nada...
¡As labandeiras na terra traballada
andan por entremedias da xugada!

Terra Chá (1954)

martes, 26 de xaneiro de 2016

Outro da Gabriela Maira Roibás


VIII

¡Estou na vida e non sei
cal é o torto ou o dereito!
           ¡Ai!
¡Escuros veos de sombra
fanme ignorar de onde veño!
           ¡Ai!
¡A miña infancia perdida
nun tempo que xa non lembro!
          ¡Ai!
¡Son unha moura soidade
chea de pasmo e de medo!
           ¡Ai!
¡Tan soio a luz do amor
aluma a vida que teño!
          ¡Ai!
¡Ando perdida na vida
como unha folla no vento!
           ¡Ai!
¡E o misterio non desvea
a ninguén o seu segredo!
          ¡Ai!
Escolma de poetas de Outeiro de Rei (1982)

luns, 25 de xaneiro de 2016

A hora da liberdade

Canción da hora do toque das sereas

Nas fábricas tocan as sereas
anunciando a saída
cara a vida,
rachando as cadeas
que levamos metidas deica as veas
e que nos atan ao traballo cotián
que trocamos por pan
que nos xunguen ao suor,
á dor,
ao accidente traidor.
Os toques das sereas traen a liberdade,
a verdade,
a volta ao fogar,
a dignidade
na que un sinte medrar
o gozo de ser home enteiro,
verdadeiro
e cabal
e non un pobre obreiro
con mínimo xornal.
Os toques das sereas son
a liberación
da producción
en honra e proveito do patrón.

Canciós do lusco ao fusco (1970)

domingo, 24 de xaneiro de 2016

Rondó do eterno retorno

Eu sei que son unha árbore:
cecais un carballo
ou un castiñeiro poderoso
ou aínda unha abidueira
que o vento cimbrea e non
arrinca.
Escoito a voz
da terra que, amorosa e
urxente, me reclama.
Déitome no chao como un
penedo: deixo que o humus
me ensuma no seu seo.
Pro sei que agromarei
en folla verde e tenra
aló na Primavera.
E agardo ilusionado que
o Outono me murche para ser
terra de novo, unha vez máis.

Compendio de orballos e incertezas (1991)


sábado, 23 de xaneiro de 2016

O abismo do tempo

Non sei o que me falta: se é a casa,
a infancia tan lonxana, os devanceiros
ou aqueles ensoñares verdadeiros
que o tempo co seu paso pisa e arrasa.

Unha frecha mortal fire e traspasa
os nosos matinares ventureiros
deixando sombra, cinza, intres baleiros,
unha ilusión que murcha e fracasa.

Cecais casa e lembranza son o mismo:
a teima que me ten e na que cismo
sen poder acougar nesta porfía...

O cego aquel son eu que me descrismo
contra a rocha da propia teimosía
e que, ás roladas, vou cara o abismo.

Sonetos á casa de Hortas (1997)

venres, 22 de xaneiro de 2016

Imos indo...

Muíño roulón

Anda a roular, ledo e cantareiro,
o muíño roulón sobre o regueiro.
Ó pasar a invernía queda calado
e despois, todo o ano, está parado.
Ten paciencia, humildade e corazón
o muíño roulón, humilde e bon.
¡E non lle ten envexa ó gran muíño
que moe todo o ano no Pai Miño!

Terra Chá (1954)


xoves, 21 de xaneiro de 2016

Solicitude sen reintegro

¿Por qué me encadeades?
Decídemo, homes.
Eu non vos fixen nada.
¿Por qué m esixides
partida de nacemento,
certificado de estudos,
diñeiro,
pasaportes,
moreas de papeis
que din sinxelamente
que existo
e que traballo?
Señores excelentísimos,
digovos nunha man a alma
e noutra a honorabilidade:
- "Eu nada sei.
Vallo pouquiño.
¡Deixádeme ser ceibe!
¡Deixádeme!
¡Pídovos perdón
e pídovos tamén
a liberdade...!"

Proba documental (1968)

mércores, 20 de xaneiro de 2016

Silencio?

Silencio. O enorme silencio
denso, fondo, tenso
racha, de súpeto, a falar.
Faise cotovía, rula,
reiseñor,
murmurio de río,
voz alporizada das mareas.
E cando nos decatamos
convértese nun arco da vella
endexamais ollado por ninguén.

A luz resucitada (1984)

martes, 19 de xaneiro de 2016

Lonxanas e puras

Carta ás estrelas

Dende este mundo vello e canso
contémplovos, altas estrelas;
flores máxicas, abertas
no gran prado da noite;
soños perdidos no espacio,
irmaos dos soños meus,
dos meus anceios.
Escríbovos en verso coa esperanza
de que chegue a vós a miña voz:
un chío a penas perceptíbel [...]

Illas marabilllosas e lonxanas,
ciscadas no inmenso mar
da noite: na voz do vento
escribo as miñas verbas
para que elas leven,
ao voso silencio de séculos,
a vosa intimidade de mundos puros
o meu latexo, humano e namorado
da vosa maxestade no azul inmenso [...].

Altas, lonxanas estrelas luminosas;
rosas de luz na noite escura
que alumades o meu pobre corazón;
patrias dos anceios, dos fondos
e impresionantes silencios siderais;
¡defendede a vosa independencia,
o voso privilexio
de mundos imposíbeis e lonxanos!

Remol (1970)

luns, 18 de xaneiro de 2016

A fonte

Esta fontiña encantada
non é amiga de falar.
Está no chao moi calada,
que non quere despertar
a unhas pedras velliñas
que están na auga a durmir.
E tamén ten por veciñas
-desexa non as ferir-
a unhas flores pequeniñas
que logo queren abrir.

Terra Chá (1954)

domingo, 17 de xaneiro de 2016

De onde vén todo

Soamente a terra
nos pode fornecer
os elementos
para construírmos
o noso lar:
a árbore
que deu pousada
a ventos e paxaros;
a pedra
-a nobre
e dura
cantaría-
petada
polas choivas,
labrada e roída
polos xeos,
agarimada
tenramente
pola feble e sabia
man do home;
o xisto escuro
e plano
que serve
de lousado;
o vidro
que peneira
a luz
e enche o lar
de claridade.
E o amor
que convive
connosco.

Cecais hai unha luz (2010)

sábado, 16 de xaneiro de 2016

Pórtico

Non sei por que a miña alma sangra ao vento
cada vez que, ao meu pé, tan lentamente pasa.
É algo doce, sinxelo como un encantamento
e eu quixera ter á súa sombra a miña casa.

A miña casa é néboa azul e lixeira do Xistral,
sumida no silencio dos montes e da serra.
A miña casa é miña irmá. Irmá do piñeiral.
E deste corpo meu de amor e máis de terra.

Eu veño de moi lonxe. Predico no deserto.
Fálolle sempre á cinza e máis ás herbas.
Os paxaros saben que eu estou no certo.
E deica as estrelas chegan estas verbas.

Algunha vez as verbas quedáronme na gorxa
agardando unha luz de ceo e máis de vento.
De cando en vez, no meu lume, un anxo forxa
unha cadea de brisa que afoga o meu lamento [...].

Mar Maior (1963)

venres, 15 de xaneiro de 2016

A outra tribo do Manuel

Este libriño do autor chairego está de actualidade, xa que acaba de ser reeditado con debuxos do alumnado dos concellos de Quiroga e de Ribas de Sil, engadidos aos orixinais de Teixelo.

Tribo de meu, fermosa e silandeira:
eres humana como unha mao aberta,
necesaria como unha fonda aperta,
como a mesma verdade: verdadeira.

Déixame que te habite, que te queira:
na loita do vivir, dura e incerta,
a ti che pido, nai, casa cuberta,
amor, pan, viño, luz, lume e lareira.

Teño as miñas raigañas na túa terra,
na túa prodixiosa luz case irreal,
no misterio do bosco e no da serra.

Son home de boa lei, moi fiel ao Val:
¡na miña gorxa vive, clama e berra
a voz do meu bisavó, no Hospital!

Sonetos ao Val de Quiroga (1988)

xoves, 14 de xaneiro de 2016

Elexía nº 8

A ternura non canta
anacos de lúas e de bágoas.
Tolemia, raíña de ollos verdes,
rondó galante de albas teas
ou vento simple con bandeira.
Afáns de mágoas moi fermosas
que tremolan nun ronsel
de outonías de lividez encadeada.
Rodeiras fiadas en ronsel
por noiteboa. Sorrisos
de virxes neoclásicas
que endexamais colleron no meu peito.
Cando morra hei de saloucar
por un luceiro frío,
brillante e pensativo.
Cando morra
hei de nomear a Deus
moi amodiño, por medo de
mancalo cos meus beizos.
Algún amigo
quizabes sentirá a miña morte:
e a miña noiva entón
hame de querer un pouco máis no mes seguinte.
Peiraos. Azul e máis azul.
Unha gaivota estrea un traxe novo.

Elexías á miña vida pequeniña (2004)

mércores, 13 de xaneiro de 2016

Indecisa luz

Gastamos a nosa vida, intre a intre,
os soños máis puros e máis nidios
só en amar a terra e interpretar
o total significado das súas palabras,
a mensaxe da súa música
e a clara transcendencia
dos seus rumores mainos e sutís.
Atopámonos despois de tantos anos,
cunha luz indecisa e tremelante
e non sabemos, nin adiviñamos,
se serve para matar as alboradas
ou para alongar a vida dos solpores.

Oráculos para cavaliños do demo (1986)

martes, 12 de xaneiro de 2016

Mouras señoras

As pegas

Está a pega vella
como unha señora
sobor dun ramallo
cantando a deshora.

A pega carniceira,
vestida de loito,
quixera merengue,
quixera biscoito.

A pega carniceira
biscoito non ten
¡e come a carniza
que non cheira ben!

A pega carniceira
chama á rebordá.
¡Se unha graznea,
di a outra: "grá, grá.."!

Os soños na gaiola (1972)

luns, 11 de xaneiro de 2016

Nocturno problema metafísico

Ollei, dende neno,
ladrar os cás
á lúa.
Sempre ladran o mesmo.
O ladrar dos cás
é escuro,
branco,
vermello,
ledo,
tristeiro
e señardoso.
¿Qué senso terán
os seus ladridos?
¿Terán, cecaives,
senso algún?
¡Ouh, qué fondo
e transcendente
problema metafísico!
O ladrar dos cás
pon medo á noite.

Aldraxe contra a xistra (1973)

domingo, 10 de xaneiro de 2016

O grilo, o corvo

O grilo

Cando o silencio é maneira
de cousa que non se nombra
canta o grilo na lareira
por entremendias da sombra.


O corvo

O corvo é mouro, agoreiro
e ten moi duro o acento.
¡Canto grazna no Xaneiro
racha en anacos o vento!

Terrá Chá (1954)

sábado, 9 de xaneiro de 2016

Carta ao río Miño

Manuel María adicoulle esta composición ao seu amigo Lois Diéguez:

Escríboche dende a soedade do outono
para que a miña coita sexa menos
e sexa menor esta tristura.

Síntome desamparado polas cousas
que acotío me arrodean.
Todos e todos estamos desamparados;
todos estamos sos, esa é a verdade.
O teu murmurio, ouh río, é o laio
da túa soedade desamparada:
a queixa que ti dis
ao mundo que está á beira túa.
Estou lonxe de ti.
Non teño, amigo, a túa compaña.
Ti levache ao mar
os meus lonxanos días da nenez;
levache a miña paixón de mozo,
tan inútil.

[...] Por eso che escribo, vello amigo.
Quero que saibas que penso en ti,
que levo nos ouvidos a túa música,
que o teu silencio vai enchendo
con vago rumor a miña alma.
Cando de neno te ollaba vir da Terra Chá
e te vía ir camiñando cara a Lugo
poñía os meus ollos nas túas ondas
cavilando que ti
cecais nos ías levar ao infinito.
Agora quixera estar outra vez á beira túa
para poñer novamente nas túas ondas
esta soedade
que o outono me pon a min no corazón.

Remol (1970)

venres, 8 de xaneiro de 2016

O río Sil

                    1
           Fala o río Sil
Porque eu nacín tan lonxe
quero morrer galego.
Teño posta a lembranza
no lugar de Cuetos Albos
onde teño fundamento.
Logo as hortas do Bierzo,
de Covas e Pardollar.
¡Terras metidas en min
que non se me esquecerán!
Formo e conformo a paisaxe,
arrolo o viño na vide,
comigo levo a saudade
de moitos pobos e vilas:
¡Pumares e Val de Orras,
Montefurado, Sequeiros,
Quiroga, San Clodio, Rairos,
Nogueira, Amandi, Pombeiro!
Bibei, Soldón, Lor e Cabe
traénme, no seu caudal,
ledas canciós que compiten
coa ave máis principal.
Chego, por fin, a Os Peares,
para poder descansar:
o Miño bótame ao lombo
e sen máis... ¡lévame ao mar!

O Minho canle de luz e néboa (1996)


xoves, 7 de xaneiro de 2016

Raigañas en terra montañesa

A miña avoa Consuelo, A Quiroguesa,
era leda, risoña e faladora:
a súa musical verba cantadora
no meu corazón vai, fidel e acesa.

Era verba que non se leva agora,
cunha raíz anterga e montañesa,
un murmurio de vento na devesa,
claridades de río e luz de aurora.

E sentín florecer como a cerdeira
unha forte, escurísima inquedanza,
cunha paixón profunda e verdadeira.

É que levaba a Quiroga na lembranza
como se leva un destino, unha bandeira,
un ensoño que se ama e non se alcanza.

Sonetos ao Val de Quiroga (1988)

mércores, 6 de xaneiro de 2016

A propia escuridade

Baladiña da propia escuridade

Tan afeito estou a esta escuridade
que os meus cansados ollos
xa non olla esa raioliña,
fírgoa de luz, só murmurio, agonía
case do resplandor máis neno
que agroma como unha violeta
no fondo escusado de min mesmo.
Tan pobre estou que unha brétema
pechada, densa e tebregosa
xa me semella sol resplandecente
que me deslumbra, cega e aniquila.

Compendio de orballos e incertezas (1991)

martes, 5 de xaneiro de 2016

Romance dos Reis Magos

-¿Onde camiñas, pastor,
con esa branca ovelliña?
-¡Voulle levar ao Deus Neno
a miña ofrenda cativa...!
-Xa viñeron os Reis Magos
a ofrendarlle ouro e mirra
e a incensalo con incenso
que moi bo recendo tiña.
-¡Eu non teño que lle dar
máis que esa ovella cativa
que o Neno Deus agradece
co lirio dunha sorrisa...!
-Viñeron os Reises Magos
tripando moitos camiños
e por onde eles pasaban
ata a noite relucía.
Eran mouros os criados
que de paxes os servían,
moi briosos os cabalos
e lucida a comitiva.
En grandes arcós de prata
ricos presentes traguían.
¡Aló, no alto do ceo,
unha estrela estrelecida
ás folerpiñas de neve
co seu brillo derretía!
San Xosé estaba ledo.
Moito máis leda María.
O Neno Deus, no barrelo,
como un sol novo sorría.
-¡Eu non teño que lle dar
máis que esta ovella cativa
que o Neno Deus agradece
co lirio dunha sorrisa...!
Entre a neve e o corisco
o pastorciño camiña.
E no fondo dos seus ollos
unha estrela brilla, brilla:
¡aquela que aos Reises Magos
servira de norte e guía...!

Panxoliñas (1992)

luns, 4 de xaneiro de 2016

Neste tempo todo é...

Choiva

Cae a auga na Chaira
soio polo gusto
de pegarlle na cara.
A Chaira sofre e cala.


Noite

A terra colle medo
cando a noite vén.
A lúa dalle luz,
outra cousa non ten.
¡Inda que a terra chore
non o sabe ninguén!

Terra Chá (1954)